Tıbbı ve Aromatik Üniversiteler

Dumlupınar Üniversitesi – Altıntaş Meslek Yüksekokulu

Dumlupınar Üniversitesi  – <b>Altıntaş Meslek Yüksekokulu</b>

İnsan sağlığının yanı sıra bitkisel doğal kaynakların da korunmasının ön plana çıkmaya başladığı günümüzde geleneksel bilgilere dayalı uygulamaların yerine, bitkilerin, bilimsel bilgiye dayalı olarak doğadan toplanması, tarımı, üretimi, işlemesi, pazarlanması ve kullanım yöntemleri konusunda eğitimli insan gücü büyük önem taşımaktadır.

Kuruluşu ve Gelişimi

Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Programı 2012-1013 Eğitim ve Öğretim yılında Altıntaş Meslek Yüksekokulu’na katılmıştır.

TAB Programın Amacı

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı, gıda, ilaç ve kozmetik endüstrisinde ekonomik değeri olan tıbbi ve aromatik bitkilerin biyolojik, ekolojik, genetik ve sistematik özellikleri, kültüre alınması, doğadan toplanması ve korunması, kimyasal içerikleri ve analiz yöntemleri, temin edilmesi, üretimleri ve kalite kontrolleri, kullanım alanları ve etiği konusunda bilgileri disiplinler arası ve akademik bir anlayış içerisinde alarak temel bilgi düzeyine sahip olan yardımcı teknik personeli yetiştirmeyi amaçlayan 2 yıllık bir yüksek öğretim programıdır.

Programın Hedefleri

İnsan sağlığının yanı sıra bitkisel doğal kaynakların da korunmasının ön plana çıkmaya başladığı günümüzde geleneksel bilgilere dayalı uygulamaların yerine, bitkilerin, bilimsel bilgiye dayalı olarak doğadan toplanması, tarımı, üretimi, işlemesi, pazarlanması ve kullanım yöntemleri konusunda eğitimli insan gücü büyük önem taşımaktadır. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı ile bu konuda gerek kendi işini kurabilecek gerekse sektörde çalışabilecek eğitimli insan gücünün yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

Programın Kapsamı

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programında öğrencilere bitki gen kaynaklarının korunması, tıbbi bitkilerin kültüre alınması, yetiştirilmesi, doğadan toplanması, muhafazası, işlenmesi, kalite kontrolleri hakkında teknik ve teorik bilgi ve beceri verilir. Diğer yandan, ilaç endüstrisi için bu bitkilerin özelliklerinin ve etkili maddelerinin belirlenmesi, bu bitkilere tedavi gücünü veren etkili maddelerin artırma çalışmalarının yapılması da amaçlanmaktadır. Ayrıca öğrenciler, bulundukları bölgelerde arazi uygulamaları yaparak edindikleri teorik bilgilerini kullanma fırsatı bulacaklardır. Bitkileri, morfolojik özelliklerine göre tanıyan ve özelliklerini belirleyen öğrenciler, onları doğadan toplamayı da öğreneceklerdir.

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı mezunlarına Ön Lisans diploması ve Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknikeri unvanı verilmektedir.

Çalışma Alanları ve İş Bulma Olanakları

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknikeri unvanını alan mezunlar; tıbbi bitkiler ithal ve ihraç eden firmalar, bitkisel ilaç imal eden laboratuvarlar, bu bitkilerin yetiştiriciliği yada toplayıcılık faaliyetlerinde bulunan sektörler, tıbbi bitki drogları üreten ve satışı yapan işyerleri, aktarlar, güzellik salonları, bitkisel ilaç yapan ve satan eczaneler, aromaterapi merkezleri, parfümeri ve kozmetik sanayinin yanı sıra Tarım, Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesindeki ilgili kuruluşlar, narkotik bitkiler ve bitkisel kökenli kaçakçılıkla ilgili kriminoloji ve adli tıp laboratuarları, gümrüklerde ithal ve ihraç bitkisel ürünlerin kontrolleri, üniversitelerin ilgili bölümlerinde yer alan herbaryum ve bitki labarotuvarlarında yardımcı teknik personel olarak istihdam edilebilirler. Bunun yanı sıra öğrendikleri bilgilerin ışığı altında bu alanda faaliyet gösteren iş alanları kurabilirler.

Dikey Geçiş Yapılabilen Fakülte/Bölüm

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programını başarıyla bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavında başarılı oldukları takdirde Ziraat Fakültelerinin Bitkisel Üretim Bölümlerine dikey geçiş yapabilirler.

Bu Program Neden Tercih Edilmeli?

İnsanlık tarihi boyunca birçok hastalık (seker hastalığı, sarılık, nefes darlığı vb.) bitkiler kullanılarak tedavi edilmeye çalışılmış ve çalışılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünyada yaklaşık 4 milyar insanın sağlık sorunlarını ilk etapta bitkisel droglarla gidermeye çalıştıklarını bildirmektedir (dünya nüfusunun % 80’i). Ayrıca, gelişmiş ülkelerde reçeteli ilaçların yaklaşık % 25’ini bitkisel kökenli etken maddeler (vimbilastin, rezerpin, kinin, aspirin vb.) oluşturmaktadır. Özellikle 1990’lı yıllardan sonra, tıbbi ve aromatik bitkilerin yeni kullanım alanlarının bulunması, doğal ürünlere olan talebin artması; bu bitkilerin kullanım hacmini her geçen gün arttırmaktadır. Günümüzde tıbbi bitkiler piyasasının yıllık yaklaşık 60 milyar dolarlık bir rakama sahip olduğu tahmin edilmektedir.

Türkiye coğrafik konumu, iklim ve bitki çeşitliliği, tarımsal potansiyeli, geniş yüzölçümü sayesinde tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinde önde gelen ülkelerden biridir. Türkiye’nin bu önemi; gelişmiş ülkelerdeki yerleşmiş bitkisel ilaç, bitki kimyasalları, gıda ve katkı maddeleri, kozmetik ve parfümeri sanayilerinin girdisini oluşturan pek çok bitkisel ürünü veren bitkilerin ülkemiz florasında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Türkiye florasında belirlenen 10.000’in üzerinde bitki çeşidinin 1/3’ünü aromatik bitkiler oluşturmaktadır. Ülkemizde aktarlarda satılan bitki sayısı 300 civarında olup 70-100 kadar bitkinin ihracatı yapılmaktadır. Tıbbi olarak kullanılan bitkilerin sayısı 500 civarında olup, neredeyse tamamı doğal olarak yetişmektedir. Bunlardan çok az bir kısmı kültüre alınmıştır. Dolayısıyla bu bitkiler çoğunlukla doğadan toplanarak pazarlanmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitkilerde sürdürülebilir üretim ve pazar potansiyelini yeterince değerlendirmek için bu ürünlerin istenen miktar ve kalitede olması gerekmektedir. Ayrıca dünya bitkisel drog ticaretinin 10-13 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşmekte olduğu tahmin edilmekle birlikte, ülkemiz zengin florasına rağmen bu pazardan sadece 50-60 milyon dolarlık bir pay almaktadır. Bu durum aynı zamanda tıbbi ve aromatik bitkileri çoğunlukla işlemeden ham olarak ihraç etmemizden kaynaklanmaktadır.

Tüketici ve sanayici taleplerine cevap veren kaliteli ve standart ürün için ıslah edilmiş çeşitlerin geliştirilmesi, uygun ekolojik koşulların belirlenmesi, doğal bitkilerin doğaya zarar vermeden zamanında toplanması, hasat sonrası işlemler ve işleme teknolojisinin belirlenmesi tıbbi ve aromatik bitkilerde üretim ve pazar olanaklarını arttıracaktır. Buna bağlı olarak bu konuda eğitimli eleman ihtiyacı da artacaktır.

Ayrıca Altıntaş Meslek Yüksekokulunun bulunduğu coğrafik konum açısından düşünülecek olursa, Altıntaş’a çok yakın mesafede bulunan Murat Dağı’nda birçok tıbbi ve aromatik bitki yetişmektedir. Bu bitkilerin birçoğu da bu yöreye has endemik bitkilerdir. Fakat bilinçsiz toplama nedeniyle bu bitkilerin nesli tükenme tehlikesi altındadır.

Bu program mezunlarının gerek Türkiye’deki sorunların çözümüne gerekse yöre bitkilerinin korunması ve işlenmesine önemli katkıları olacağı düşünülmektedir.

*Meslek Yüksekokulumuzda Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programının normal ve ikinci öğretimi mevcuttur.