Diğer İsimler Doğu nergisi, Mart çanı
Familya Nergisgiller ( Amaryllidaceae )
Sınıf Bir Çenekliler ( Liliopsida )
Bölüm Kapalı Tohumlular ( Magnoliophyta )
Takım Asparagales
Kullanılan Kısım Çiçeği
Yetiştiği Bölgeler Anavatanı Avrupa olan bu bitkilerin en çok tür zenginliğine İspanya ve Portekiz'de rastlanmaktadır. Türkiye de Akdeniz kıyılarında yetişir.
Etken Maddeler Bitki zehirli alkaloitler taşır.
Nergis’in 20 kadar türü olan, soğanı zehirli bir bitkidir. Yaprakları direkt olarak soğandan çıkar. Uzun ince bir şerit şeklindedir. Baharda çiçekleri ilk açan bitkilerdendir. Çiçeği, çıplak bir sapın ucunda biraz eğik durur, çan veya zurna şeklinde koyu sarı renkli, ucu dalgalıdır.
Mart’tan Haziran’a kadar kökleri sökülerek yıkanır soyulur ve kurutulur. Tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir.
Soğanının lapası, yakısı yaraların irinini kurutur, temizler ve iyileştirir. 5 gr’mı bal ile içildiğinde kusturur. Kökü yakı yapılıp sirke ile başa sürüldüğünde saç kıran hastalığına fayda sağlar. Çiçeklerinin suyu balla beraber şerbet gibi içildiğinde rahim ve mesane ağrılarını iyileştirir.
Köklerinden (soğanlarından) üç tanesi bir gündüz ve gece sütün içinde bekletilir, sütün içinden çıkartılıp ezilip, hastalık sebebiyle vb. erkek uzvu canlanmayan kimsenin uzvuna merhem gibi 4-5 defa sürüldüğünde canlandırır. (uzun süre kullanılmamalıdır)
Nergis çiçeğinin kökünü öğüterek kullandığınız zaman yaraları iyileştirici özelliği olur yada aynı şekilde yine bitkinin kökünü yakı yaparak sirke ile birlikte başa sürdüğünüz zaman saçkıran hastalığına da iyi gelmektedir.
Nergis çiçeği soğanında zehirli alkaloitler taşıdığı için fazla tüketilmemelidir. Aksi taktirde nergis çiçeğinin faydalarından çok zararı görülür. Fazla tüketilmesi durumunda bulantı, kusma, isal, kasılma gibi yan etkiler gözlemlenmiştir. Ayrıca gebelik durumunda düşük olmasına sebep olduğu söylenmektedir.
Narcissus poeticus, Türkiye’de Ege Bölgesi’nde özellikle Karaburun ve Mordoğan’da yetiştirilmektedir.
Hem saksı hemde bahçe yetiştiriciliğine uygundur.Öncelikle soğanları alıp yırtılmak üzere olan kabuklarından temizlemeniz gerekiyor. 20cm çapındaki bir kabın içerisine(Soğan sayısına göre boyutu azaltabilir veya arttırabilirsiniz) önce yarısını dolduracak şekilde çakıl yerleştiriyoruz. Ardından çakılların üzerine toprak koyuyoruz. Ardından soğanlarımızı dekoratif bir şekilde yerleştirip yalnızca yeşil tepelerindeki yeşil kısımlar açıkta kalacak şekilde üstünü tekrar toprakla örtüyoruz. Çakılları örtecek kadar su koyuyoruz ki soğan suyun içinde kalıp çürüme yapmasın.
Bahçeye dikmek istediğiniz nergisler için derinlik 7 ya da 8 cm, aralıklar ise 15 ya da 20 cm idealdir.İri çiçekler vermesini istediğiniz bitkilerinize fosfor bakımından zengin gübre kullanılması yeterli olacaktır.
Nergisin kaliteli yetişebilmesi için gündüz sıcaklıklarının 10 veya 15 derece, geceleri ise 6 veya 8 dereceye kadar olması iyidir. İklim ılıman bir coğrafyaya aitse, sıcaklıkların çok yüksek olmadığı dönemler seçilmelidir.
Nergis aydınlık seven bir bitkidir. Güneş gören ancak sıcak olmayan serin bir yerde tutuyoruz. Bu 1 hafta içerisinde filizlenmeye başlayacak 10-15 gün içerisinde ise yeterli boya ulaşıp çiçekleri çıkacaktır. Nergis çiçekli halini 1 ay kadar koruyacaktır. Daha sonra çiçekler ve sap kesilip soğan tekrar toprak altında koruma altına alınabilir.
Nergisin elli kadar çeşidi mevcuttur. Ancak en bilinen türleri aşağıdaki gibidir,
Narcissus Tazetta ( Çin Nergisi )
Narcissus pseudonarcissus ( Yabani nergis )
Narcissus jonquilla ( Fulya )
Narcissus poeticus ( Zerrin )
Narcissus serotinus ( Güz Nergisi )
Nergisler yapraklarını yenileyebilme özelliğine sahip bitkilerdir. Buna rağmen çiçeğin yapraklarını tam ölmeden kopartmamanız şiddetle tavsiye edilmektedir. Bunun sebebi ise, Nergisin soğanın kendini yenileme süresinin uzun olamasıdır.
2- İyi bitki