Tıbbı ve Aromatik Bitkiler

Bayır Turpu

Armoracia rusticana

Diğer İsimler Eşekturpu, Karaturp, Yabanturpu

Familya Turpgiller ( Brassicaceae )

Sınıf İki çenekliler ( Eudicots )

Bölüm Kapalı tohumlular ( Angiosperms )

Takım Brassicales

Kullanılan Kısım Kök, kök sapları, çiçekli ve yapraklı dalları

Yetiştiği Bölgeler Anayurdu Akdeniz.Ilıman her iklimde yetişir.

Etken Maddeler Sodyum, magnezyum, kalsiyum ve C vitamini açısından zengindir.

Bayır turpu kökü et ve balık yemeklerinde rendelenerek tat vermek için katılabilir.

Bayır turpu ılık iklim bitkisidir. Yetişme sıcaklığı 14-16 derece arasındadır. Yaban turpu yüksek sıcaklığa maruz kaldığında bitki kökü koflaşır ve tadı daha çok acılaşır. Düşük sıcaklıklarda ise küçük bir yumru oluşturarak sapa kalkar ve hemen çiçeklenir. Bayır turpundan maksimum verim sağlamak için killi topraklar tercih edilmelidir. Ağır yapıya sahip kumlu topraklar bayır turpu için uygun olmaz.

Hardal ve lahana gibi bitkilerin de bulunduğu turpgiller familyasına ait olan yaban turpu düşük kalorili bir besindir. 100 gramı yaklaşık 48 kaloridir. Sodyum, potasyum, magnezyum, kalsiyum ve demir gibi minerallerden ve A vitamini, C vitamini gibi vitaminlerden zengindir.

100 gramında 3,5 gram diyet lifi barındıran ürün çözülebilir lif içeriği nedeniyle yüksek posalı besinler arasında yer alır. Nişasta, şeker, glutamin, protein, hardal yağı, sinigrin, glikozit ve eterik yağ içeren yaban turpu antioksidan bileşenlerden de zengindir.

Bayır Turpu Botanik Bilgisi

Bayır turpu elips biçimli, ucu sivri, iri, kaba dokulu ve parlak yeşil yaprakları vardır. Yuvarlak kesitli ve boylamasına kabartılı saplarla köke bağlanan bu yapraklar ezildiğinde yakıcı bir koku yayarlar.Bitkinin taze yumru kökü kalsiyum, sodyum, magnezyum gibi mineraller ile C vitamini yönünden zengindir.

Bayır Turpu Tıbbi Etkileri

Bayır turpu sindirim sistemini uyarır. Bu etkisinden dolayı iştah açar, mide ve bağırsak gazlarını giderir.İçeriğibde antibiyotik özelliği nedeniyle bağırsakların çeperlerini korur. İdrar yolları iltihaplarında faydalıdır.

C vitamini yönünden zengin olduğundan dolayı gribal enfeksiyonlarında faydalıdır. Yüksek ateşi keser.

Kemik erimesinde kullanılır. Aynı zamanda bel ve sırt ağrılarında bayır turpu dilimler halinde ağrıyan yere sarılır, 20 dk bekletilirse fayda görülecektir.Kol ve dirsek ağrılarında aynı şekilde kullanılır. Romatizma, gut, adale ve eklem yerleri ağrılarında dilimler halinde ağrıyan yerlere konulur. Veya rendelenip lapa halinde sarılır.

Bayır Turpu Kullanış Biçimleri

Tadı hardala benzediğinden dolayı yemeklerde de kullanılır.

Çay olarak kullanımda 1 bardak kaynar suya bitkinin yaprakları veya çiçekleri konulur. 10 dakika bekletilip; azar azar gün içerisinde tüketilir.

Balgam çıkartmak için ise; 1 çorba kaşığı yumru kökün suyu bal ile karıştırılarak yenilir.

Cilt güzelleşmesi ve cilt bakımında ise bayır turpu yumrularından elde edilen su cilde sürülür.

Bir miktar yumrusu rendelenip kavanoza konulur, üzerine sirke ilave edilir ve toprağa gömülür, 12 gün hiç dokunulmaz. Bu sürenin sonunda çıkarılıp; ezilerek, tülbent gibi bir araçtan geçirilir. Elde edilen suya bal eklenerek; ergenlik sivilcelerine sürülürse hemen geçmesini sağlar.

Bayır Turpu Yan Etkileri

Hamileler ile böbrek sorunu olan kişiler, aşırı miktarda bayırturpu yememelidir. Çok fazla kullanımı midede yanma yapabilir.