Tıbbı ve Aromatik Bitkiler

Meyan

Glycyrrhiza glabra

Diğer İsimler Meyan kökü, Meyan otu, Baldokumu, Tatlı bayram, Süßholz(Almanca), Licorice(İngilizce)

Familya Baklagiller ( Fabaceae )

Sınıf İki Çenekliler ( Magnoliopsida )

Bölüm Kapalı tohumlular ( Magnoliophyta )

Takım Fabales

Kullanılan Kısım Kökleri

Yetiştiği Bölgeler Akdeniz ülkeleri, Ukrayna, Rusya, Türkistan olup günümüzde ılıman iklimli olan her yörede yetiştirilebilir.

Etken Maddeler Triterpenik saponinler (glisirizin %2-12, (glisirizinik asit = glisiretik asidin potasyum ve kalsiyum tuzları), 24-hidroksiglisirizin), Sterol (β-sistosterol ve stigmasterol), Flavonoitler (likorisidin, likuiritigenin, izolikuiritigenin, izolikoflavanol, izolikuiritin), İzoflavonoidler (formononetin, glabren, glabridin, glabrol), Hidroksikumarinler (herniarin, umbelliferon, glisikumarin, likopiranokumarin) Uçucu yağ (az miktarda (anetol, estragol, eugenol, hekzanoik asit)) taşımaktadır.

Meyan, baklagiller familyasından, kökü tıbbi ve aromatik amaçlar için kullanılan bir bitkidir.

Meyan, baklagillerden gelen meyan kökü olarak genelde bilinen özellikle ırmak kenarı gibi sulak ve nemli yerlerde yetişmekte olan Latince adı ”tatlı kök” anlamına gelen yabani bir bitkidir. Boyu yaklaşık olarak 50-150 santim kadar olabilir. Uzun ömürlü bitkiler arasında yer almaktadır. Yaprakları kanat şeklinde ve tüylüdür. Türkiye’nin yanı sıra pek çok farklı ülkede yetiştirilmektedir. Ilıman iklime sahip olan yörelerde yetişmektedir.

Meyan bitkisinin kökleri ve yeraltındaki gövdesi (rizom) baharat olarak kullanılır. Tatlı, sert ve tuzlu bir tada ve hoş bir kokuya sahiptir. En büyük üreticisi tüm dünyadaki meyankökü üretiminin %70’ini gerçekleştiren M&F Worldwide’dır ve üretiminin %73’ünü tütün ürünlerine tat ve aroma kazandırmak isteyen ABD orijinli sigara firmalarına satmakta olduğunu açıklamıştır.

Köklerin suyla kaynatılıp, suyun buharlaştırılmasıyla elde edilen balına çubuk şekli verilir. Bu bal, tatlı, pasta, şekerleme ve çikolata yapımında kullanılır. “Meyankökü”nü Kuzey Avrupalılar tatlılarda, Çinliler ise daha çok yemeklerde çeşni olarak kullanırlar. Ayrıca kolalı içeceklere de tat vermek için katılır.

Meyan Kökü Nedir?

Günümüzde sıklıkla adından bahsedilmekte olan meyan kökü nedir ve ne için kullanılır? Özellikle kullanmak isteyenlerin merak ettiği sorular arasında yer almaktadır. Çiçekli bitkiler arasında yer almaktadır. Açık morumsu, leylaki ve kelebek şeklinde oluşan meyvelere sahiptir. Kökleri kazık şeklindedir. Meyan kökleri söküldükten sonra yıkanarak doğranıp kurutulmaktadır. Nemden ve güneş ışığından uzak şekilde muhafaza edilmesi gerekir.

İçeriğinde bulunan rizom kökü normal şekere oranla 50 kat daha tatlı olan flavon, glisirizin ve kumarin maddelerini içermektedir. Geniş kullanım alanına sahiptir. Bira ve ilaç yapımında kullanılmaktadır. Aynı zamanda Anadolu’da köklerden şerbet yapılarak içilmektedir. Üç yıllık köklerin toplanmasıyla elde edilen koyu renkli toz, çubuk veya dörtgen şeklindeki parçalar satılmakta ve ilaç olarak kullanılmaktadır. Çok sayıda farklı faydası olması nedeniyle özellikle yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanım şekli kullanım amacına göre değişebilir.

DİKKAT: Meyan Kökü – Hamilelik döneminde kullanmayın!

Meyan kökü kökünün kurutulmuş çubukları da Hollanda’da kendi başlarına geleneksel bir şekerlemedir, ancak popülerlikleri son yıllarda hızla azalmıştır. Şeker olarak çiğnemek için basitçe zoethout çubukları (‘tatlı ahşap’) olarak satıldılar . Çiğneme ve emme yoluyla, yoğun bir şekilde tat veren lezzet salınır. Tatlılık, dişlere zarar vermeden sükrozdan 30 ila 50 kat daha güçlüdür. 1970’lerden bu yana, zoethout daha nadir hale geldi ve yerine şeker tüketmesi kolaylaştı

Meyan Kökü Faydaları

İnsan vücudu açısından sağlıklı olması nedeniyle kullanılmakta olan meyan kökü faydaları oldukça fazladır. Doğru şekilde kullanılması ve geniş kullanım alanına sahip olması nedeniyle özellikle kullanıcıların amaçlarına uygun şekilde uygulama yapmaları gerekir. Kullanılması durumunda edebilecek olan faydalar şunlardır;

• İdrarın artmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda müshil etkisi oluşturmaktadır.
• Şişkinlik, hazımsızlık ya da gaz problemi olanlarda oluşan sorunun azalmasına yardımcı olmaktadır.
• Özellikle kadınlarda hormon seviyelerinin normalleşmesini sağlamak amacıyla menopoz döneminde kullanılmaktadır.
• Adet öncesi yaşanan gerginlik ve ağrının azalması için kullanılabilir.
• Çay olarak tüketilmesi durumunda yorgunluk giderici etkisi bulunmaktadır.
  Karaciğerin korunmasını sağlamakta ve özellikle virüsler nedeniyle karaciğerde oluşacak hasarın önlenmesini sağlamaktadır.
• Kronik yorgunluk sorunu olanlarda özellikle ortaya çıkan etkilerin azalmasını sağlayarak enerjinin artmasını desteklemektedir.
• Ses kısıklığı problemine iyi gelmektedir.
• Balgam söktürücü etkisi bulunmaktadır.
• Göğüs yumuşatıcı etkisi bulunmaktadır.

Not: Nadiren bas dönmesi yada bas ağrısı yapabilmektedir. Yüksek tansiyonlu kişiler kullanmamalıdır. Kronik karaciğer iltihabı, siroz, yüksek kan basıncı ve kanda potasyum eksikliği durumlarında meyan kökü kullanılmamalıdır. Kortizon ve benzeri ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Şeker hastalarından iğne ve insülin kullananlar bu meyan şerbeti içmemelidir. Her zaman ki uymanız gereken açıklamamızı da ekleyelim, doktorunuza danışmadan kullanmayın-kullandırmayın!