Diğer İsimler Bademağacı, Tatlı badem, Acı badem
Familya Gülgiller ( Rosaceae )
Sınıf İki çenekliler ( Magnoliopsida )
Bölüm Kapalı tohumlular ( Magnoliophyta )
Takım Rosales
Kullanılan Kısım Tohum, Meyve
Yetiştiği Bölgeler Ortadoğu Anadolu Bölgesi
Etken Maddeler %50, protein, karbonhidratlar, A, B1, B2, B5, B6, PP ve az C vitamini, madeni tuzlar,
Acı bademde yakl. %8 oranında siyanidirik asit glikozit amygdalin bulunur. Suyla birleştiğinde parçalanarak glikoza, acı badem yağına ve siyanidrik asite ayrılır.
Bademin yabani formu Akdeniz bölgesi’nde Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün’de yetişmektedir. Yetiştirilme ve kültüre alınmasından önce, yabani bademler yiyecek olarak toplanır ve büyük ihtimalle toksisitelerini kavurma benzeri yollarla arındırılırlardı. Kültürü alınmış bademler Yakın Doğu’da Erken Tunç Çağı’nda (ya da kısa bir süre daha öncesinde) ortaya çıkmıştırlar. Arkeolojik açıdan badem, Tutankhamon’un kabrinde (yaklaşık M.Ö 1325) bulunan meyvelerdendir.
Bademin faydaları, farklı aroması ve bağımlılık yapan tadı ile oldukça lezzetli ve şifa kaynağı bir bitkidir. Botanik yapısı açısından şeftali, erik kiraz ve kayısı gibi bitkiler ile aynı ailede yer alan badem, Akdeniz ikliminde yetişir. Ülkemizde badem üretimi genellikle Ege Bölgesinde, Datça Yarımadasında yoğunlaşsa da Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde de badem yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Badem içeriğinde bulunan kalsiyum, fosfor, potasyum ve magnezyum gibi oldukça önemli mineraller sayesinde oldukça yararlı bir bitkidir. Kabızlığı giderici özelliği bulunur. Vücudun geçirdiği hastalıklar sonrasında toparlanmasına yardımcı olur. Yorgunlukların giderilmesinde yardımcıdır. Yara iyileştirici özelliğinin yanı sıra baş ağrısı, böbrek ağrısı, karaciğer ağrılarını hafifletir. Yine üreme yollarında, mesane ve böbrek yollarındaki iltihapları yok edici faydaları olduğu belirtilmektedir.
Kolesterolü düşürücü etkisi ile bilinir ve kan şekerini düzenler. Yağıda oldukça şifalıdır. Müsil etkisine sahiptir. Hazımsızlığa iyi gelir. Bağırsakları yumuşatma etkisine sahip, küçük böbrek taşlarının yağlanıp kaymasını sağlayarak düşmeye yardımcı olduğu da belirtilmektedir. Acı badem ise idrar sisteminde gözenek açan yapısı nedeniyle idrar yaptırmaya yardımcı olur ancak acı bademin fazla tüketimi zehirlenme riski açısından tavsiye edilmemektedir.
İlkbahar sonlarında yetişmeye başlayan üzeri şeftali gibi tüylü olan çağla meyvesi, yaz sonu – sonbahar başlangıcı arasında sert bir yapıya bürünür. Bu sert meyve kabuğunun içinde bulunan tohum “badem” olarak adlandırılır.
Badem ağacı yetiştiriciliği sabır ve özen ister.Toprağı sık sık çapalanarak havalandırılmalıdır. Bu işlem esnasında çok derine inmemeye ve köke zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Yazları sıcak, kışları ılıman geçen iklimleri sevdiğinden dolayı, ülkemiz bademin yetiştiriciliği konusunda gayet uygun bir iklime sahiptir.
Tomurcukları soğuğa dayanıklıdır ancak don olaylarına karşı zarar görmektedir. Eğer kurak bir iklimde yetişiyorsa, sulamaya daha çok özen gösterilmelidir. Toprak tercihi alüvyal, kumlu, killi ve hafif türlerdir. Ortalama yaşam süresi 50-100 yıldır.
Ekin yapılmadan önce toprağın iyice sürülmesi gereklidir. Dikim yapılırken fidanların arası 7-8 metre boş bırakılmalıdır. Eğer toprak daha verimsiz ise bu aralıklar daha sık olabilir. Çünkü besin değeri yüksek bir toprakta ağaçlar oldukça büyük olabilmektedir.
Tohumdan yetiştirilen fidanlar aşılamaya yöntemiyle güçlendirilir. Fidanlar eğer düz bir araziye ekilecekse kare dikim, meyilli bir araziye ekilecekse çaprazlama ekim yöntemi tercih edilmelidir. Ekim için en doğru zaman ise Ocak ve Mart ayları arasıdır.
Datça Acı Badem Macunu ile ilgili haber için tıklayınız.
İlk beş yıla kadar ağaç başına 40-100 kilogram arasında, sonraki yıllar ise 120-200 kilogram arasında meyve vermektedir. Genel olarak uzun ömürlü ağaç sınıfına girmektedir. 50 yaşına kadar da verimli bir şekilde meyve vermeye devam eder.