Tıbbı ve Aromatik Makaleler

Diyabet tedavisi için şifalı bitkileri keşfet

Diyabet tedavisi için şifalı bitkileri keşfet

Diyabetle mücadele için şifalı bitkiler (örneğin zerdeçal, sarımsak, soğan, tulsi) kullanılır. Mikroplar ayrıca Actinomycetes türlerinden türetilen bir psödo-oligosakarit olan akarboz gibi anti-diyabetik bileşiklerin kaynağı olarak da potansiyel göstermiştir.

Diyabet tedavisi için şifalı bitkiler ile ilgili araştırma Nutrients Journal’da yayınlanan yakın tarihli bir incelemede araştırmacılar, 20 şifalı bitkiyi, bunların biyoaktif fitokimyasal bileşenlerini, terapötik potansiyelini, etki şekillerini ve diyabet (DM) ile mücadele etme olasılıklarını ve yeteneklerini tanımladılar.

DM, glukoz homeostazisini koruyan pankreatik beta hücrelerinin bozulmuş insülin salınımına, etkisine veya her ikisine bağlı olarak yüksek kan şekeri seviyeleri ile karakterize edilen bir metabolik hastalıktır.

Diyabet prevalansında ve buna bağlı tıbbi harcamalarda beklenmedik bir artış, insanları diyabet yönetimine bütünsel yaklaşımlar benimsemeye yöneltti.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), küresel nüfusun ~%80’inin, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde (LMIC’ler) birinci basamak sağlık hizmeti seçeneği olarak geleneksel tıbbı tercih ettiğini tahmin ediyor. Buna göre Çin Tıbbı, Unani ve Ayurveda dahil olmak üzere birçok geleneksel tıbbi sistem geçerli alternatifler olarak ortaya çıkmıştır.

Bu sistemlerde diyabetle mücadele için şifalı bitkiler (örneğin zerdeçal, sarımsak, soğan, tulsi) kullanılır. Mikroplar ayrıca Actinomycetes türlerinden türetilen bir psödo-oligosakarit olan akarboz gibi anti-diyabetik bileşiklerin kaynağı olarak da potansiyel göstermiştir.

Çalışmalar ayrıca anti-diyabetik özelliklere sahip bazı zehir türevi bileşikleri de tanımlamaktadır. Yayınlanmış literatür, biyoaktif bileşikleri veya fitokimyasalları nedeniyle antidiyabetik özelliklere sahip 800’den fazla şifalı bitkiden bahsetmektedir; üstelik bunların yan etkileri sentetik ilaçlara göre daha azdır.

Hastalık biyolojisi
Tip 1 ve tip 2 diyabet (T2D) yaygındır, ancak T2DM vakaların ~%90 ila 95’ini oluşturur. Bunlardan ilki, insülin eksikliği nedeniyle pankreatik β hücrelerinin otoimmün yıkımı olarak kendini gösterir; bu da lipolizi tetikleyerek kandaki serbest yağ asitlerinin seviyesini yükseltir.

Öte yandan, T2DM tipik olarak genetiktir ve beta hücrelerinin insülin salgılama kapasitesinin düşük olmasını ve insülin direncini (IR) tetikleyen obezite ile ilişkilidir. Gestasyonel diyabet, fetal-maternal komplikasyonları artıran başka bir diyabet türüdür.

Diyabet tedavisi için şifalı bitkiler

Hastalarının %50’ye varan oranda organ hasarı ve serebrovasküler hastalıklar da dahil olmak üzere mikro ve makrovasküler komplikasyonlarla karşılaşılmaktadır. Dipeptidil peptidaz-4 (DPP-4) inhibitörleri ve tiyazolidindionlar (TZD’ler) gibi halihazırda mevcut antidiyabetik ilaçlar, vasküler komplikasyonların görülme sıklığını azaltarak çalışır ancak düşük ve düşük gelirli ülkelerdeki milyonlarca insan için daha yüksek oranları nedeniyle bunlara erişilemez.

Çeşitli epidemiyolojik çalışmalar, bitki bazlı diyetlerin, ilaçlara bağımlılığı azaltarak ve diyabetik komplikasyonları önleyerek diyabetin yönetilmesine yardımcı olan fito-bileşenlere sahip olduğunu göstermiştir.

Sebzeler, meyveler, şifalı bitkiler, baharatlar ve sert kabuklu yemişlerdeki fitokimyasalların çeşitliliği çok fazladır. Anti-diyabetik özelliklere sahip flavonoidler, antosiyaninler, saponinler, tanenler ve karotenoidler içerirler.

Sağlık açısından faydalarını, antioksidan, immünomodülatör, antihiperlipidemik, antiinflamatuar ve antihiperglisemik etkilerini farklı organlarda, karaciğerde, bağırsakta, pankreasta, iskelet kasında ve yağ dokusunda farklı mekanik yollar yoluyla gösterirler

Tıbbi bitki bazlı gıdaların antidiyabetik etkileri

Önceki çalışmalar bitki bazlı gıdalardaki fitokimyasalların antidiyabetik etkilerini göstermiştir. Bazı örnekler arasında sarımsaktan allisin, nohuttan flavonoidler, tarçından sinnamaldehit, lahanadan antosiyanidinler, safrandan karotenoidler, çörek otundan timokinon, chilgoza fıstığından organik asitler, antep fıstığından prosiyanidinler, karabiberden alkaloid piperin ve zencefilden kurkuminoidler yer alır.

Klinik öncesi DM modellerinde bitki bazlı gıda ürünleri oksidatif stresin neden olduğu hasarı azaltmış ve insülin sekresyonunu arttırmıştır. Ayrıca lipit profillerinin korunmasına, kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine, LDL’nin azaltılmasına ve HDL kolesterol seviyelerinin arttırılmasına da yardımcı oldular. Ayrıca bunların tüketimi vejetaryen olmayan diyetlere kıyasla besin eksikliklerini önleyebilir.

Ayrıca, aşırı lif tüketimi şişkinlik, gaz vb. gibi sindirim sorunlarını önleyebilir. Nigella sativa gibi bitki bazlı diyetlerin çoğu iyi tolere edilmesine ve yüksek dozlarda toksik olmamasına rağmen, bu nedenle dengeyi korumak önemlidir. .

Yapı-aktivite ilişkisi (SAR) çalışmaları, şifalı bitkilerde bulunan çok çeşitli biyoaktif bileşiklerdeki küçük modülasyonların antidiyabetik aktiviteyi nasıl modüle edebildiğinin anlaşılmasına yardımcı olmuştur.

SAR analizi, örneğin Zingiber officinale ve Piper nigrum gibi şifalı bitkilerden elde edilen alkaloitlerin antidiyabetik ilaç keşfi için giderek daha önemli hale geldiğini göstermiştir. Tıbbi bitki bazlı gıdaların kullanımı çok eskilere dayanmaktadır. Ancak istenmeyen yan etkilere ve etkileşimlere neden olabileceğinden bunları sentetik antidiyabetik ilaçlarla birlikte tüketmenin güvenliğine ilişkin yeterli bilimsel kanıt yoktur.

Ayrıca, bunları daha yüksek miktarlarda tüketmenin güvenliği ve sağlık üzerindeki uzun vadeli etkileri konusunda kanıtlar eksiktir. O zamana kadar, fitokimyasalların in vitro olarak umut verici antidiyabetik aktivite göstermiş olmasına rağmen, insanların DM tedavisi için şifalı bitkileri kullanırken dikkatli olmaları gerekmektedir . Gelecekteki yüksek kaliteli klinik araştırmalar bunların etkinliğini daha da doğrulayabilir ve terapötik indekslerini oluşturabilir.

Şifalı bitkilerden elde edilen fitokimyasalların etkinliği, bunların etki şekli, farmakokinetiği ve olası olumsuz etkileri hakkında daha fazla bilgi, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde DM yönetimi için yeni, daha uygun maliyetli bitki bazlı ilaçların geliştirilmesine yol açabilir.

Kaynaklar »»

Ansari, P. et al. (2023) “Protective Effects of Medicinal Plant-Based Foods against Diabetes: A Review on Pharmacology, Phytochemistry, and Molecular Mechanisms”, Nutrients, 15(14), p. 3266. doi: 10.3390/nu15143266https://www.mdpi.com/2072-6643/15/14/3266